Adela paludicolella, Heraklion- photo © K. Bormpoudaki
Οικογένεια Sphingidae (Sphinx Moths, Hawkmoths)
Η Οικογένεια Sphingidae
Η οικογένεια Sphingidae (Hummingbirds, or Sphingids, or Sphinx moths or Hawk moths) ανήκουν στην υπεροικογένεια Sphingoidea. Η οικογένεια εκπροσωπείται καλύτερα στις τροπικές περιοχές, αλλά πολλά είδη εντοπίζονται οπουδήποτε.
Οι περισσότεροι Sphingidae είναι μέτριοι έως μεγάλοι σκώροι, με στιβαρό σώμα. Το άνοιγμα των φτερών κυμαίνεται μεταξύ 4-10 εκ. Ορισμένα είδη στερούνται λέπια σε μεγάλα τμήματα των φτερών τους, με αποτέλεσμα τα φτερά τους να εμφανίζονται διαφανή. Η προβοσκίδα τυλίγεται όταν δεν χρησιμοποιείται. Τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά είναι σχετικά μακρόβια (10-30 ημέρες).
Είναι μερικά από τα πιο γρήγορα ιπτάμενα έντομα· μερικά μάλιστα είναι ικανά να πετάξουν με ταχύτητα άνω των 19 km/h! Μερικές Sphingidae αιωρούνται στον αέρα ενώ τρέφονται με νέκταρ από λουλούδια. Η πτητική ικανότητά τους, ειδικά η ικανότητά τους να «τραμπαλίζονται» γρήγορα ενώ αιωρούνται, που ονομάζεται “swing-hovering" θεωρείται ότι έχει εξελιχθεί για την αντιμετώπισητων θηρευτών τους που παραμονεύουν στα λουλούδια.
Μερικά είδη πετούν μόνο για σύντομες περιόδους είτε γύρω στο σούρουπο είτε στην αυγή, ενώ άλλα είδη εμφανίζονται μόνο αργότερα το βράδυ και άλλα γύρω στα μεσάνυχτα, αλλά τέτοια είδη μπορεί περιστασιακά να παρατηρηθούν να τρέφονται με λουλούδια και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Άλλα είδη είναι γνωστό ότι είναι μεταναστευτικά, ειδικά τα γένη Agrius, Macroglossum, Hippotion και Theretra.
Τα περισσότερα είδη είναι ικανά να παράγουν πολλές γενιές το χρόνο, εάν το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Τα θηλυκά γεννούν ημιδιαφανή, πρασινωπά, πεπλατυσμένα, λεία αυγά, συνήθως μεμονωμένα στα φυτά ξενιστές. Ο χρόνος επώασης ποικίλλει, μεταξύ 3-21 ημερών.
Οι προνύμφες αυτής της οικογένειας είναι από τις πιο εντυπωσιακές νυχτοπεταλούδες με τις περισσότερες να είναι εντυπωσιακά έγχρωμες και μεγάλες. Στα περισσότερα είδη, το στάδιο της προνύμφης ονομάζεται “hornworm" επειδή το οπίσθιο άκρο της κάμπιας έχει ένα αβλαβές άγκιστρο ή ένα εξάρτημα που μοιάζει με κέρατο που προεξέχει προς τα πάνω. Πολλές από τις προνύμφες υιοθετούν μια χαρακτηριστική στάση που θυμίζει σφίγγα, όταν βρίσκονται σε ηρεμία στο φυτό ξενιστή τους ή όταν απειλούνται, έχουν την ικανότητα να ανασηκώνουν το κεφάλι τους στα μεγαλύτερα θωρακικά τμήματα, κάνοντάς τις να φαίνονται μεγαλύτερες και πιο εκφοβιστικές απέναντι σε ένα πιθανό θηρευτή. Οι χρυσαλλίδες περνούν το χειμώνα κάτω από το έδαφος σε έναν κατασκευασμένο θάλαμο.
Ακολουθούν ενδεικτικά είδη νυχτοπεταλούδων της οικογένειας Sphingidae που έχουν φωτογραφηθεί στο νησί της Κρήτης με περισσότερες πληροφορίες για κάθε είδος, επιλέγοντας το κατάλληλο εικονίδιο. Η παρακάτω λίστα δεν είναι οριστική και περισσότερα είδη θα προστίθενται.
